- Omuzda yırtıklar 2 türlü olur birincisi düşme, ani kontrolsüz hareketler, hasta bakımı gibi ağır kaldırmalar sonucu yani travmatik yırtıklar; bir diğeri ise yıllara yayılan şekilde aşırı kullanıma bağlı dejeneratif yani eskime yırtıklarıdır
- Omuz’da tam ve kısmi yırtıklar olmak üzere 2 tip yırtık olur.
- Kısmi yırtıklardan bahsedelim.
- Dikkatinizi çekerim tüm toplumda 5 kişiden birinde hatta 60 y üzerinde 4 kişiden birinde bu kısmi yırtıklar var ama hastalar farkında değil yani şikayetleri yok.
- Ameliyat tek çare mi?
- Ameliyatsız tedavi nasıl olmalı?
- Yırtık kendi kendine iyileşir mi?
- Bu yırtıklar zamanla büyür mü? Yoksa iyileşir mi küçülür mü?
- Omuza yapılan kortizon faydalı mı? Yoksa zararlı mı?
- iki tip yırtık görüyoruz.
- Asemptomatik popülasyonda %20 kısmi yırtık var
- 60 y üstünde ise bu oran %26
- Ancak kısmi yırtıkların çoğu yaşa bağlı dejenerasyon sonucu oluyor ve çoğu asemptomatik yani belirti vermiyor
- Ancak şu da var ki geriye kalan yırtılmamış tendonlarda makaslama kuvvetleri artıyor yani işi onlar daha çok üstleniyorlar bu aşamada tüm omuz döndürücü sistemde bozulma süreci başlıyor. Bu da mevcut yırtığın ilerlemesine ve veya yeni yırtıkların ortaya çıkmasına yol açabiliyor.
- Nedenleri : yaşa bağlı dejenerasyon yani eskime yada üstteki akromionun sivrileşmesi, omuzdaki boşluk sayılabilir bunun yanında baş üzeri (tenis gibi) tekrarlayan yüklenmeler ile giden sportif faaliyetler
- Son zamanlarda yapılan çalışmalarda RADYOLOJİK olarak yaklaşık yarısı yerinde kalıyor yaklaşık %25 ilerliyor hatta yaklaşık 1/5’i azalıyor
- Yırtık yaşlı olanlarda, zaman arttıkça, şikayetlerin varlığı ve tendondaki hasarın derecesi oranında ilerliyor diyebiliriz
- Ameliyatsız tedavi de başlıca PT, steroid NSAID
- Kısmi yırtıklarda yağlı atrofi , aşırı yırtığın büyümesi ve kas atrofisi riski daha az
- Ameliyatsız tedavide 4 yıl takip etmişler hastaların %90’ı ted den memnun. Başarı baskın olmayan kolda olması, travma sonrası olmaması, ve yırtığın (düşük grade) yani az olması olarak bulınmuş
PRP ‘nin yeri var mı?
Yapılan çalışmalarda kısmi yırtıklarda AM J Sports Med 2019, 47 (8) yaklaşık 2 yıllık takipte PRP’nin yan etkileri ki bunlar : donuk omuz, 48 saati geçen ağrı ve yırtığın büyümesi saline yapılanlara göre daha fazla bulunmuş
CERRAHİ NE ZAMAN VE HANGİ ŞARTLARDA YAPILMALI ?
Cerrahi karar vermede yaş-aktivite seviyesi-iş-spor-travma varlığı-ağrı derecesi-zayıflık-konservatife cevap verme-bursal yada eklem yüz ve yırtık büyüklüğü önemli kriterlerdir
Kısmi yırtıklarda tam kat yırtıklar gibi yırtığın bir lastik gibi geri kaçması söz konusu değil
Kısmi yırtıkların tam yırtıklara göre avantajlı ve dezavantajlı tarafları var. Yırtığın geri kaçmamması ve yağlı dej gitmemesi, non dominat kolda olması ve eğer travmatik değil de dejeneratif yani eskimeye bağlı oluşması ve kalınlığının %50 den az olması ameliyatsız olarak iyileşme şansını arttırıyor. Buna karşın kalınlığı % 50 den fazla olan travma sonrası oluşmuş ve dominant tarafta olan kısmi yırtıklar ameliyattan daha fazla fayada görürler. Kısmi yırtıkların bir diğer dezavantajı ise kalan kısmın yani yırtılmamış kısma patolojik olarak daha fazla yük binmesi ve ağrının çok daha bariz ve fazla olmasıdır.